Wat u zelf kunt doen in de coronacrisis.

CORONACRISIS

Wat je er van kan leren ter betere zelfbescherming

door L. Kunst 

Hoera! Vandaag 1 juni 2020. Het is schitterend weer en de terrassen gaan weer open, al moeten we wel afstand houden want er dreigt nog steeds gevaar. De Overheid -en mede daardoor de bevolking- smacht  naar een vaccin  tegen het COVID-19 virus want -zo werd ons beloofd- als we dat hebben, kan alles weer normaal worden. Maar -wordt er ook bij gezegd- voordat we dat gezochte vaccin hebben kan het helaas nog wel lang duren. Hoe lang, dat kunnen de autoriteiten niet zeggen maar daarmee wordt tegelijkertijd hoop en vrees uitgesproken. Stel dat de wetenschap het juiste vaccin heeft, zullen er dan meteen ook geen doden meer vallen en zullen de ons vertrouwde samenleving en de bloeiende economie dan ook weer snel worden zoals vóór de crisis?
Mondiaal gebruik van een nieuw vaccin ter preventie van Covid-19 zou nog wel eens jaren kunnen gaan duren. Alleen al de veiligheid van zo’n potentieel vaccin vereist langdurig testen en dan hebben we het niet over weken of maanden. Bovendien  zullen de Farmaceutische Grootmachten pas ná die testresultaten op volle sterkte het vaccin gaan produceren. Veel meer is daarover op dit moment niet te zeggen, behalve het hier nu volgende.

Er is geen geneesmiddel tegen dit virus maar -zo zegt de regering- we kunnen onszelf beschermen door de overheidsadviezen te volgen, zoals  “de anderhalve meter afstand” strategie. Maar het handhaven daarvan zal uiteraard steeds moeilijker worden en….. is dat op lange termijn vol te houden?  Ook het overheidsadvies dat men in quarantaine moet gaan als men zich ziek voelt is zeker nodig, maar is dat afdoende? Het is gebleken dat het virus ook op grote schaal verspreid kan worden door mensen die zelf helemaal niet ziek zijn!  Dit is duidelijk geworden door de gebeurtenissen in het 3300 inwoners tellende Italiaanse dorpje VO’, waar de eerste Corona-dode in Italië viel. Daar bleek ongeveer één derde van de inwoners virusdrager te zijn zonder ziek te zijn of te worden. Echter, deze virusdragers konden wél anderen besmetten en ziek maken; dus dat kan ook! Ook in Nederland! De onderzoekers gingen er aanvankelijk van uit dat de werking van het immuunsysteem bij die 34% van de inwoners afwijkt van de norm op basis van een waarschijnlijk afwijkend DNA en zij hebben dit meteen onderzocht. Helaas bleek het onverwachte verschijnsel niet verklaarbaar uit afwijkingen van het DNA en toen stopte verder onderzoek naar een verklaring. Zag men iets belangrijks over het hoofd?

We weten al heel lang dat de effectiviteit van ons immuunsysteem tegen infecties samenhangt met de kwaliteit van onze voedingsstatus. We kunnen onszelf lange tijd ‘normaal gezond’ voelen terwijl toch sprake is van een onvoldoende gezondheidsbuffer. Ik denk aan te weinig vitaminen, mineralen en andere essentiële nutriënten. Daar hebben we de voedingswetenschap voor maar helaas,  daar hoor ik van onze regering nauwelijks iets over tijdens deze pandemie. In dat unieke dorp had een eenvoudig onderzoek gedaan kunnen worden naar de essentiële nutriënten die wellicht een verklaring had kunnen bieden voor het al dan niet ziek worden door COVID-19. Is dit zomaar een ‘als… dan’ vraag? We laten de wetenschap aan het woord.

De tekst hieronder is grotendeels gebaseerd op een gezaghebbende publicatie omtrent de individuele risicobeheersstrategie voor de COVID-19-pandemie’(1) en enkele andere studies.

Selenium

Wetenschappers van de research Universiteit in Surrey (VK), o.l.v. Professor Margaret Rayman hebben op grond van hun onderzoek in de American Journal of Clinical Nutrition recentelijk gepubliceerd dat er een sterk verband is tussen het seleniumgehalte in de voeding en het verloop van een COVID-19 ziekte. In de stad Enshi in de provincie Hubei met het hoogste seleniumgehalte in de voeding (en dus in de bodem) bleek de kans op genezing van de COVID-19 infectie 3x zo groot als in de rest van China. Omgekeerd bleken in de provincie Heilongjang -met een seleniumgehalte in het voedsel dat het laagste ter wereld is (!)- 5x zoveel mensen te overlijden aan het virus vergeleken met het gemiddelde overlijdensrisico buiten de provincie Hubei. Dus hoe lager het seleniumgehalte in de voeding is, des te groter is de kans op een fatale afloop van een COVID-19 infectie.

Dat het seleniumgehalte in de voeding heel belangrijk is voor het goed functioneren van ons immuunsysteem is weliswaar in ons land bekend, maar heeft weinig aandacht. In het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde is hieraan voor het laatst aandacht besteed in 1987. Sindsdien is elders veel nieuwe informatie gepubliceerd door buitenlandse wetenschappers waaruit steeds duidelijker de preventieve functie van selenium tegen virusinfectie en kanker blijkt.

Eén van de belangrijkste figuren in de seleniumwetenschap was Prof. Dr. Gerhard N. Schrauzer (2014†).  Hij toonde aan dat er in 27 onderzochte landen een omgekeerd verband was tussen sterfte aan kanker en de hoeveelheid selenium in het nationale/regionale dieet. Daarbij bleek volgens Schrauzer dat het seleniumgehalte in de Nederlandse bodem bij de lagere gehaltes in de wereld hoorde. Hij schatte het optimale niveau van seleniumsuppletie bij mensen met het oog op het verminderen van het kankerrisico op 200-300 microgram per dag. De beste preventieresultaten  werden bereikt met supplementen die een hoog gehalte seleniumgist bevatten, zo blijkt uit de studies. Naast een kankerbeschermende functie noemde Dr. Schrauzer o.a. de bescherming tegen schadelijke virussen als belangrijke biologische functie van seleniumgist. (uitgebreide literatuur te vinden  op internet (2). Controle van de seleniumspiegel in deze tijd is dus sowieso gewenst en zeker tijdens seleniumsuppletie. De referentiewaarde voor selenium in bloed bedraagt 0.64-1.9 miciromol/L*.

Zink

Dit metaal is ook een essentiële micronutriënt wegens cruciale bijdragen aan de meeste enzymfuncties en aan de DNA transcriptieregels in het menselijk lichaam. Zink is essentieel voor de normale werking en ontwikkeling van cellen die de niet-specifieke immuniteit reguleren, waaronder ‘natural killer-cellen’ en neutrofielen. Alleen daarom al is het verontrustend dat zinktekort bij mensen heel vaak voorkomt. Dit laatste hangt samen met de huidige welvaartsstijl. Een meta-analyse van onderzoeken naar orale zinksuppletie bij verkoudheidsinfecties suggereerde niet alleen een verkorting van de ziektesymptomen. Zinksuppletie bleek ook nuttig bij infectie met het hepatitis C-virus en heeft in dat onderzoek aangetoond dat zink antivirale effecten heeft; het verbetert de immuunreacties en onderdrukt de vermenigvuldiging van het virus . Daarom is aannemelijk dat de consumptie van maximaal 50 mg zink per dag een beschermende rol kan spelen tegen de COVID-19-pandemie door de weerstand van de gastheer tegen virale infectie te verbeteren (3,4). De referentiewaarden van zink bedragen 70-130 micromol/L in volbloed en 64,3-124 micromol/L in plasma. Controle van de zinkspiegel in bloed of in plasma is nu dus sowieso gewenst en zeker tijdens zinksuppletie.*

Vitamine D

Verschillende meta-analyses en systematische reviews ondersteunen de beschermende rol van vitamine D-suppletie ter preventie van acute luchtweginfecties. De effectieve suppletie moet beginnen ruimschoots vóórdat de luchtweginfectie toeslaat. Er is echter geen duidelijkheid over de onderliggende mechanismen van een vitamine D-tekort en de ontwikkeling van virale ziekten. Maar er zijn veel publicaties te vinden in de bovengenoemde literatuur omtrent de diverse interacties tussen vitamine D en virale (luchtweg) infecties. Het voert te ver deze studies in dit verband op te sommen, mede doordat vitamine D in dit opzicht al lang een onomstreden relatie heeft met virusziekten. Vitamine D-tekort komt wereldwijd voor, vooral bij de ouderen. En -let wel- meer dan de helft van de opgenomen ouderen en verpleeghuisbewoners in de VS bleek een vitamine D-tekort te hebben. Uit een recent onderzoek door G. Martens  en D. De Smet in Belgie waarbij de vitamine D-spiegel in het bloed van 186 COVID-19 patiënten werd vergeleken met de vitamine D-spiegel bij 2707 gezonde personen in een vergelijkbare leeftijdsklasse, werd de conclusie getrokken dat een lage vitamine D spiegel een veel voorkomende risicofactor is voor de ernstige vormen van COVID-19 besmetting (5). Deze hoge prevalentie van ‘vitamine D insufficiëntie’ droeg ​​waarschijnlijk bij aan de eerste uitbraak van COVID-19 tijdens de winter en aan het hoge sterftecijfer bij oudere volwassenen. De natuurlijke bron van vitamine D is blootstelling aan zonlicht. Daarnaast bevatten vette vis en in mindere mate vlees en eieren vitamine D. De dagelijkse lepel levertraan die tot een halve eeuw geleden gedurende soms 8 maanden van het jaar werd geadviseerd als bron van vitamine D (en A) voor kinderen is in onbruik geraakt. Het doel van deze onaangename dagelijkse ‘snack’ was vooral het voorkómen van ‘rachitis’, een botaandoening die ontstaat door een tekort aan vitamine D en calcium, die ook wel Engelse ziekte werd genoemd. Levertraan zou ook gunstig zijn voor de ontwikkeling van een sterk gebit. Mede op deze ervaringen berustend werd vele jaren de ideale vit D spiegel in bloed op 80 nmol/L geschat. De Europese voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) heeft bepaald dat volwassenen maximaal 100 microgram vitamine D per dag mogen binnenkrijgen en dat een supplement maximaal 25 microgram vitamine D per capsule of tablet mag bevatten(Bron: Vitamine D uit voedingssupplementen: inname, persoons- en gebruikskenmerken RIVM 2015).
 
In verband met het risico op een COVID-19 besmetting liggen de kaarten anders dan wanneer het alleen gaat over de botdichtheid van ons skelet. De normale streefwaarde voor het vitamine D gehalte in bloed bedraagt 50-100nmol/liter (NVKC). Nu het gaat over het functioneren van ons immuunsysteem tijdens een verschrikkelijke pandemie wordt aangeraden om de concentratie vitamine D in het bloedplasma te verhogen tot boven de 100-150 nmol/L.  Dit is mogelijk door tijdelijk per dag 10.000 IE vitamine D (= 250 mcg) in te nemen gedurende enkele weken, onder controle van de bloedspiegel. Daarmee kan een ongewenst lage vitamine D-concentratie snel worden verhoogd tot het gewenste niveau, gevolgd door een onderhoudsinname van eventueel 5000 IE (120 microgram) per dag.
 
Vitamine-D is bij zeer hoge doseringen toxisch, d.w.z. bij bloedspiegels van 220 nmol/l en hoger. Maar dat treedt pas op bij het meerdere weken gebruiken van 250 mcg/dag en meer, oftewel  10 of meer capsules met 25 microgram vitamine D per dag. Dergelijke hoeveelheden worden door niemand aanbevolen (6).
Controle van de vitamine D bloedspiegel, vóór en tijdens het gebruik van D ter preventie van COVID-19 in zijn ernstige- tot levensgevaarlijke vorm is uiteraard vanzelfsprekend. Er wordt daarbij dus gestreefd naar waarden boven de 100 en 150 nmol/L.

Vitamine C

Het advies om extra vitamine C als voedingssupplement ter preventie van COVID-19 ziekte te gebruiken is minder dringend dan de bovengenoemde drie middelen. Op basis van 31 verschillende studies is gebleken dat  regelmatige suppletie van vitamine C in hoge doses (enkele grammen per dag) onschadelijk is en zeker wel enig effect heeft tegen verkoudheidsvirussen, hoewel hierover diverse meningen zijn. De eindconclusie van de wetenschap is echter: Suppletie met vitamine C is een verstandige optie om de immuunreacties te ondersteunen bij mensen met een risico op COVID-19 besmetting en een tekort aan micronutriënten.

Uit de berichtgeving van overheidswege blijkt niet dat men de individuele risicobeheersstrategie met behulp van bovengenoemde voedingssupplementen, die voornamelijk zijn ontleend aan publicatie (1),  van belang vindt. Dat is niet goed te begrijpen, want deze publicatie zou op z’n minst nieuwsgierigheid moeten wekken en zelfs onderzoek in ons land kunnen aanzwengelen. Zoals blijkt gebeurt dat in België wel. Dergelijk onderzoek is ook om een andere reden heel belangrijk, want ook wanneer er eenmaal een vaccin tegen het virus kan worden ingezet, dan zal het succes van de vaccinatie per persoon toch afhangen van de vitaliteit van diens immuunsysteem. Vrijwel alle virologen die ik gehoord heb waarschuwen tegen al te hoge verwachtingen van immuniteit na vaccinatie tegen het COVID-19 virus; zélfs ook na het doormaken van een COVID-19 infectie is deze onderling zéér verschillend! De immuniteit waarop gehoopt wordt is hoogstwaarschijnlijk maar van tijdelijke aard en misschien minder volledig dan we wensen, zo wordt door de deskundigen  gezegd. Daarom getuigt het van een kokervisie om als pleitbezorger van een vaccin, de centrale rol van het immuunsysteem buiten beschouwing te laten door de nutriënten selenium, zink en vitamine D te negeren. Het is dus relevant om de Overheid te vragen om literatuurstudie en praktisch onderzoek te doen naar deze essentiële voedingsstoffen in het kader van de huidige pandemie en dit nu te doen!

Juist nu zou zo’n onderzoek -gesteund door de regering- medewerking van het publiek kunnen verwachten en een gewenste omslag in de voedingsgewoonten kunnen veroorzaken. Juist nu wordt  dit m.a.w. ook bepleit door Jeroen Jansen, journalist bij de Volkskrant die spreekt van een broodnodige gezondheidsrevolutie. Ook in de geneeskundige opleiding en praktijk is dat broodnodig want aan gezonde voeding wordt in de gangbare medische studie en praktijk echt nog te weinig aandacht besteed, terwijl er alom -ook door artsen zelf- geklaagd wordt over de gevolgen van een ongezonde leefwijze.

Helaas gaat alle aandacht nu uit naar: contact vermijden met het virus, 1½ m maatschappij, mondkapjes etc. Dat betekent: het probleem voor ons uit schuiven. Mogelijkerwijs echter kunnen we met juiste voedingsgewoonten en een effectief gebruik van genoemde voedingssupplementen veel eerder dan verwacht en zonder veel ernstig zieken en sterfgevallen een afdoende groepsimmuniteit bereiken. Dat kan wetenschappelijk onderzocht worden: een kans die er alleen nu is en in ieders’ belang!

De tegenwerping dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat leefwijze en het gebruik van voedingssupplementen zin hebben bij de preventie van de corona pandemie is op zichzelf juist, maar alleen voor zover het Nederlands onderzoek betreft. Uit de hier gesignaleerde literatuur kan een ieder zien dat Nederland niet in alles vooroploopt en dat een dooddoener als deze juist veroorzaakt waar de naam op wijst. Er zijn wetenschappelijke argumenten dat de onderlinge verschillen wat betreft het verloop van een Covid-19 besmetting tussen mensen berusten op een verschil in afweerkracht van het immuunsysteem en dat het daarom héél voor de hand liggend is om maatregelen te nemen die ons immuunsysteem versterken.
Dat betekent nogmaals: in de eerste plaats gezonde voeding gebruiken -zo natuurlijk mogelijk geproduceerd- en afstappen van ongezonde voedings- en drinkgewoonten. Ten tweede deze voeding nu aanvullen met de hierboven genoemde voedingssupplementen in de juiste dosering. Voor de liefhebber van social media wordt mijn tekst onderbouwd met een youtube video van de Belgische longarts David Prins: https://youtu.be/zm2XKptxwvQ die meteen ook van alle kanten, als in een reflex, in de hoek werd neergesabeld; volledig ten onrechte dus gezien het bovenstaande verhaal.                                                

Veel mensen -die de klok hebben horen luiden- schaffen ondertussen op eigen houtje allerlei voedingssupplementen aan om zich preventief te wapenen tegen het COVID-19 virus. Als dat niet op goed gefundeerde wijze gebeurt, dan zal dat tot teleurstellingen leiden. Daarmee schieten we niet op en komt er geen onderzoek.

Literatuur

1. Amin Gasmi, et al. Individuele risicobeheerstrategie en mogelijke therapeutische opties voor de COVID-19-pandemie. Clin Immunol. 2020 Jun; 215: 108409.
2. https://seleniumfacts.com/index.php/dr-Schrauzer-selenium-researcher.
3. Razzaque, M.S. COVID-19 Pandemic: Can Maintaining Optimal Zinc Balance Enhance Host Resistance (Google Scholar).
4. Maria Maares,Hajo Haase.  Zinc and Immunity: An Essential Interrelation, Arch Biochem Biophys Actions, 2016 Dec1;611:58-65
5. Geert Martens en dr. Dieter de Smet. Laag vitamine D gecorreleerd met ernstig verloop Covid-19. Artsenkrant Belgié van 20/05/2020.
6. FAJ Muskiet en J. van der Veer, Vitamine D: waar liggen de grenzen van deficientie, adequate status en toxiciteit? Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2007; 32: 150-158.

*controle op selenium, zink en vit D3 is een ongebruikelijk onderzoek in de algemene praktijk, zeker als dit wegens preventie van ziekte  wordt aangevraagd. Echter, vóór aanvang en tijdens substitutie van deze nutriënten kan dit in principe door een gewoon medisch lab geschieden en door een huisarts worden aangevraagd. Laboratoria die daar vaker mee te maken hebben zijn laboratorium Pro Health in Weert of het World Health Lab (WHL) te Bunnik. Bepalingen bij deze laboratoria zijn voor eigen rekening.

L. Kunst, arts - Beltrum

BIG 09022302801